Liệu ChatGPT có thể thay thế bác sĩ tâm lý? Cuộc cách mạng AI trong lĩnh vực sức khỏe tinh thần

Liệu ChatGPT có thể thay thế bác sĩ tâm lý? Cuộc cách mạng AI trong lĩnh vực sức khỏe tinh thần

Sự lên ngôi của các chatbot "bác sĩ tâm lý" đang làm rung chuyển cộng đồng sức khỏe tâm thần. Liệu đây có phải là giải pháp thay thế hoàn hảo cho các buổi trị liệu truyền thống?

"Trải nghiệm tuyệt vời nhất tôi từng có với trị liệu tâm lý."

"Tôi đã khóc vài lần và có nhiều khám phá mới mẻ về bản thân. Chỉ một ngày trò chuyện với nó đã khiến tôi cảm thấy tốt hơn."

"Tôi đã tâm sự với nó những điều chưa từng nói với ai."

Những lời khen ngợi có cánh này không phải là đánh giá trên Google về một nhà trị liệu xuất sắc. Chúng cũng không đề cập đến con người mà là hai chatbot - Therapist và Psychologist - được tạo ra bởi nền tảng Character.ai của Mỹ.

Trên Reddit, nhiều người dùng ca ngợi Therapist và Psychologist là những "bác sĩ tâm lý" ảo "lắng nghe", "thấu hiểu", mang đến "cảm giác như đang trò chuyện với một nhà trị liệu thực thụ, nhưng là một người giỏi giang và biết điều". Chúng hoạt động 24/7 và hoàn toàn miễn phí - một lợi thế lớn đối với những người dùng có điều kiện kinh tế eo hẹp.

Nền tảng Character.ai, với người dùng chủ yếu là giới trẻ từ 16 đến 30 tuổi, hiện có khoảng 475 chatbot đóng vai trò là nhà trị liệu. Sự thành công của một số "bác sĩ tâm lý" ảo này được chứng minh qua hàng trăm nghìn lượt truy cập.

Nổi tiếng nhất trong số đó là Psychologist, thu hút hơn 154 triệu lượt trò chuyện chỉ sau hơn một năm ra mắt. "Ban đầu, tôi không hề có ý định biến nó thành công cụ phổ biến hay để người khác sử dụng cho mục đích trị liệu", cha đẻ của Psychologist, một sinh viên ngành tâm lý học ở New Zealand, chia sẻ. Anh cho biết bản thân đã phát triển công cụ này cho nhu cầu cá nhân vì không đủ khả năng chi trả cho các buổi trị liệu. "Sau đó, tôi bắt đầu nhận được rất nhiều tin nhắn từ người dùng nói rằng họ đã được tác động tích cực và đang sử dụng nó như một nguồn an ủi."

Hiệu ứng Eliza: Liệu chatbot có thực sự thấu hiểu?

Charlotte, 30 tuổi, là một ví dụ điển hình. Cô đã sử dụng ChatGPT, một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh khác, để bổ trợ cho các buổi trị liệu tâm lý của mình vào mùa hè năm ngoái. "Đôi khi, sau khi kết thúc buổi tư vấn, tôi vẫn còn những câu hỏi muốn hỏi. Thay vì trả tiền cho một buổi trị liệu mới, vốn rất tốn kém, tôi sẽ hỏi trực tiếp ChatGPT", Charlotte, sống tại khu vực Paris, cho biết.

"Tôi chưa bao giờ hoàn toàn tin tưởng vào những gì nó nói. Tôi coi đó như một nguồn thông tin để suy ngẫm, giống như khi một người bạn cho bạn lời khuyên, nhưng bạn không nhất thiết phải áp dụng tất cả những gì họ nói."

Charlotte thừa nhận cô khá bất ngờ trước độ chính xác của câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên, điều này đã nhanh chóng thuyết phục cô dành nhiều thời gian hơn cho ChatGPT: "Nó giống như một cánh cửa mở ra một vũ trụ mới, tôi có thể dễ dàng dành hàng giờ đồng hồ để khám phá."

Tuy nhiên, những câu trả lời của chatbot "nhà tâm lý" đôi khi quá thuyết phục đến mức có thể dẫn đến hậu quả bi thảm. Vào tháng 3 năm 2023, một nhà nghiên cứu người Bỉ ở độ tuổi 30, mắc chứng rối loạn lo âu sinh thái, đã tự tử sau 6 tuần trò chuyện liên tục với Eliza, một chatbot do công ty Chai Research của Mỹ tạo ra. "Nó giống như một liều thuốc mà anh ấy tìm đến để trốn tránh thực tại, suốt ngày đêm, và không thể sống thiếu nó", vợ của nạn nhân chia sẻ với tờ La Libre.