Trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu xã hội: Sử dụng chatbot để phỏng vấn

Mục lục:

1. Giới thiệu
2. Phương pháp nghiên cứu
3. Kết quả nghiên cứu và phản hồi
4. Nhận định và tranh luận
5. Tương lai của công nghệ phỏng vấn AI
6. Kết luận

1. Giới thiệu

Một nhóm nghiên cứu tại trường Kinh tế London đã tiến hành một thí nghiệm đầy tham vọng: sử dụng chatbot AI để phỏng vấn người dân về quan điểm của họ đối với các vấn đề quan trọng. Thí nghiệm này được thực hiện trong bối cảnh cuộc bầu cử lập pháp ở Pháp mùa hè vừa qua, nhằm đánh giá khả năng của AI trong việc đo lường dư luận công chúng.

2. Phương pháp nghiên cứu

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng ChatGPT, một chatbot AI tiên tiến, để thực hiện các cuộc phỏng vấn trực tuyến. Để đảm bảo tính chuyên nghiệp, họ hướng dẫn ChatGPT mô phỏng cách thức giao tiếp của các giáo sư chuyên về phương pháp nghiên cứu định tính. Cụ thể, lệnh hướng dẫn là: “Anh/chị là giáo sư tại một trong những trường đại học hàng đầu thế giới, chuyên về phương pháp nghiên cứu định tính, tập trung vào việc thực hiện các cuộc phỏng vấn. Trong phần sau, anh/chị sẽ thực hiện một cuộc phỏng vấn với người tham gia để tìm hiểu động cơ và lý do lựa chọn bỏ phiếu của họ trong cuộc bầu cử lập pháp ngày 30 tháng 6 năm 2024 tại Pháp, một vài ngày sau cuộc phỏng vấn.”

Những người tham gia được thông báo trước rằng họ sẽ được phỏng vấn bởi một chatbot, và được tuyển chọn thông qua nền tảng Prolific, một nền tảng phổ biến được các nhà nghiên cứu sử dụng để tìm người tham gia khảo sát.

3. Kết quả nghiên cứu và phản hồi

Một phần của nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá sự sẵn sàng của người tham gia chia sẻ quan điểm với một chatbot, cũng như khả năng của ChatGPT trong việc giữ đúng chủ đề và duy trì thái độ chuyên nghiệp để thu thập được những câu trả lời hữu ích.

Kết quả cho thấy nhiều người tham gia đánh giá cao việc được phỏng vấn bởi chatbot, đặc biệt khi đề cập đến các chủ đề cá nhân nhạy cảm. Họ cảm thấy thoải mái hơn khi chia sẻ suy nghĩ với một thực thể không phán xét. Khoảng một nửa số người tham gia cho biết họ sẵn sàng tham gia lại cuộc phỏng vấn tương tự với AI. Tuy nhiên, khoảng 15% lại thích phỏng vấn với người thật, và 35% cho rằng họ không có sự khác biệt giữa hai phương pháp.

Các nhà nghiên cứu đã giao bản ghi chép cuộc phỏng vấn của chatbot cho các nhà xã hội học để đánh giá chất lượng. Kết quả cho thấy chất lượng phỏng vấn của AI tương đương với "người phỏng vấn chuyên nghiệp trung bình". Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng "các cuộc phỏng vấn do AI thực hiện chưa bao giờ đạt được chất lượng như những chuyên gia hàng đầu".

4. Nhận định và tranh luận

Trong khi các nhà nghiên cứu rất lạc quan về tiềm năng của chatbot AI, một số ý kiến phản hồi lại cho rằng việc thay thế nhà nghiên cứu bằng chatbot trong lĩnh vực này là chưa hợp lý. Giáo sư Andrew Gillen từ Đại học Northeastern cho rằng việc đơn thuần tăng số lượng người tham gia không tự động làm cho nghiên cứu tốt hơn. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của các cuộc phỏng vấn sâu sắc với một nhóm nhỏ người tham gia, và những cuộc phỏng vấn này nên do con người thực hiện. Ông cũng đề cập đến khái niệm "positionality" – vị thế của người phỏng vấn – mà chatbot không thể sở hữu, điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng câu trả lời.

5. Tương lai của công nghệ phỏng vấn AI

Nhóm nghiên cứu đã công khai nền tảng phỏng vấn của họ, tạo điều kiện cho các nhà nghiên cứu khác sử dụng và phát triển. Họ cũng có kế hoạch bổ sung khả năng giao tiếp bằng giọng nói cho nền tảng, giúp quá trình phỏng vấn trở nên tự nhiên hơn. Giáo sư Jaravel tin rằng công nghệ này có tiềm năng hỗ trợ thu thập thông tin chi tiết hơn so với các khảo sát trực tuyến thông thường, giúp mở rộng phạm vi nghiên cứu.

6. Kết luận

Việc sử dụng chatbot AI để thực hiện phỏng vấn trong nghiên cứu xã hội là một bước tiến đầy triển vọng nhưng cũng gây ra nhiều tranh luận. Trong khi AI có thể giúp thu thập dữ liệu từ số lượng lớn người tham gia một cách nhanh chóng và hiệu quả, nó vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn sự tinh tế và khả năng thấu hiểu con người của một nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, việc phát triển công nghệ này sẽ mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới và tiềm năng ứng dụng trong tương lai. Công việc của nhóm nghiên cứu tại trường Kinh tế London là một ví dụ điển hình cho thấy sự cần thiết của việc cân nhắc kỹ lưỡng cả tiềm năng và hạn chế của AI trong các lĩnh vực nghiên cứu xã hội.